สาระน่ารู้
ตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)
ตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)
โดยปรกติมนุษย์มี 2 ตา แต่มองเห็นเป็นภาพเดียวและภาพที่เห็นจะเป็นแบบ 3 มิติ สามารถรู้ระยะความลึกความตื้นความห่าง สามารถกะระยะได้ เราเรียกการมองเห็นแบบนี้ว่า Binocular vision และตาทั้งสองข้างจะมองไปในทิศทางเดียวกันตลอด ยกเว้นเวลามองใกล้ตาจะหุบเข้าหากันซึ่งเราเรียกการหุบเข้าหากันของตาว่า Convergence กล้ามเนื้อที่ควบคุมการเคลื่อนที่ของตาเราเรียกว่า Extra Ocular Muscle จะมีอยู่จำนวน 6 มัด ทำงานประสานกันตลอด เราเรียกคนที่มีระบบกล้ามเนื้อตาเป็นปรกติไม่มีปัญหาตาเหล่ว่าตาตรง (Orthophoria)
เมื่อดวงตามองภาพที่ระยะอนันต์หรือตั่งแต่ 6 เมตรขึ้นไป กล้ามเนื้อภายในลูกตา (ciliary body) และเลนส์ตาจะอยู่ในสถานะคลายตัว แต่ถ้ามองในระยะใกล้เข้ามากล้ามเนื้อภายในลูกตา(ciliary body) จะหดตัว เลนส์ตาจะพองขึ้นเพื่อเพิ่มกำลังการหักเหเพื่อรับภาพระยะใกล้ให้ชัดเจนเราเรียกระบบนี้ว่า Accommodation ซึ่งกลไกเหล่านี้จะเกิดขึ้นเองโดยอัตโนมัติ และที่สำคัญระบบ Convergence และAccommodation จะทำงานไปด้วยกันและจะทำงานประสานกันและเกี่ยวเนื่องกันตลอด โดยประสาทสั่งงานอัตโนมัติคู่ที่ 3 ซึ่งอยู่ที่ก้านสมอง เป็นตัวควบคุม
ตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria) อยู่ในกลุ่มอาการหนึ่งของตาเหล่(Strabismus) เป็นสภาวะการณ์ทำงานผิดปรกติของกล้ามเนื้อตาทั้ง 6 มัด (Extra Ocular Muscle) ซึ่งจะควบคุมการเคลื่อนที่ของตาในทิศทางต่าง ๆ ตาเหล่ชนิดนี้มองเผิน ๆ จะไม่เห็นความผิดปรกติมองดูด้วยตาเปล่าก็จะดูเหมือนคนตาตรงทั่วไป ไม่สามารถสังเกตเห็นได้ในภาวะการณ์มองเห็นแบบสองตา (Binocular vision) ต้องทดสอบโดย Break fusion เพื่อหาตำแหน่งของดวงตาในสภาวะปรกติเมื่อไม่มีการรวมภาพว่าตำแหน่งของตาที่แท้จริงนั้นดวงตาอยากจะอยู่ในตำแหน่งใด เช่นอยากจะอยู่ทางหัวตา อยากจะอยู่ทางหางตา อยากจะอยู่ทางเปลือกตาด้านบน หรืออยากจะอยู่ทางเปลือกตาด้านล่าง
นอกจากตาเหล่ซ่อนเร้นจะมีความเกี่ยวพันกับกล้ามเนื้อตา Extra Ocular Muscle โดยตรงแล้วยังเกี่ยวพันกับระบบ Accommodation และ Convergence อีกด้วย เช่นโรคกำลังในการเหลือบตาต่ำกว่าปรกติ (convergence Insufficiency) , กำลังในการเพ่งเพื่อโฟกัสภาพน้อยกว่าปรกติ(Accommodative Insufficiency) , กำลังในการเหลือบมากกว่าปรกติ(convergence excess)
สำหรับการทดสอบหามุมเหล่นั้นเราจะทำการตรวจด้วยวิธีเฉพาะทางคลินิก แบ่งออกเป็น 2 วิธี คือ Dissociate phoria หรือ Associate phoria เช่น Cover-Uncover test และ Alternate cover test , maddox rod , von graefe test ฯ
สำหรับตาเหล่ซ่อนเร้นนั้นเราจะแบ่งออกเป็น 2 แนวคือ แนวตั้ง (Horizontal)และแนวนอน (Vertical) ทั้งหมดแบ่งออกเป็น 4 ชนิด ดังนี้
ตาเหล่ซ่อนเร้นแนวนอน (Horizontal)
1.ตาเหล่ซ่อนเร้นแบบเข้าใน (Esophoria)
2.ตาเหล่ซ่อนเร้นแบบออกนอก (Exophoria)
ตาเหล่ซ่อนเร้นแนวตั้ง (Vertical)
1.ตาเหล่ซ่อนเร้นแบบขึ้นบน (Hyperphoria)
2.ตาเหล่ซ่อนเร้นแบบลงล่าง (Hopophoria)
สำหรับตาเหล่ซ่อนเร้นแนวตั้ง(Vertical) จะต้องมีข้างหนึ่งอยู่สูง และ อีกข้างหนึ่งต้องอยู่ต่ำเสมอ เวลาเรียกต้องบอกว่าข้างไดข้างหนึ่งเป็นหลักและต้องอยู่สูงกว่าเสมอ เช่น ตาข้างขวาเป็น Hyperphoria ข้างซ้ายต้องเป็น Hypophoria เราจะเรียกทางClinic ว่า Right-Hyperphoria
ตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)สามารถเกิดร่วมกันได้ทั้งแนวตั้งและแนวนอน เช่น R= Esophoria 2 BO,R=Hyperphoria 3 BD แสดงว่าตาข้างขวามีทั้งเหล่เข้าซ่อนเร้นและเหล่ขึ้นแบบซ่อนเร้น
ตาเหล่ซ่อนเร้น (Phoria) ส่งผลกระทบต่อสมองในส่วนการแปรสัญญาณภาพ การมองเห็นและยังส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันเป็นอย่างมาก บางคนไม่รู้ว่าตัวเองมีปัญหาทางตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)ต้องทนทุกข์ทรมานกับอาการที่เป็น ตัวอย่างอาการที่แสดงออกเช่น
- ปวดศีรษะ เห็นภาพซ้อน ตากระตุก
-เวลาอ่านหนังสือแล้วปวดรอบดวงตา คลื่นใส้อยากจะอาเจียน
- อ่านหนังสือกระโดดข้ามแถว ตัวหนังสือกระโดดไป ๆ มา ๆ
- มีอาการเคลียดรอบดวงตา มีอาการล้าทางสายตา
- แสบตา น้ำตาไหล แพ้แสง
- ต้องทำคอเอียงหรือหันหน้าไปด้านใดด้านหนึ่งเพื่อลดอาการภาพซ้อน
- ต้องหลับตาข้างหนึ่งเวลาอ่านหนังสือ
วิธีการแก้ไขปัญหาตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)
1. หากมุมเหล่ไม่มากอาจพิจารณาให้สวมแว่นตาและทำการบริหารกล้ามเนื้อตาเพื่อฟื้นฟูกล้ามเนื้อตาให้กลับมาแข็งแรงเพื่อดึงลูกตากลับออกมาจากมุมเหล่นั้น เพื่อให้เกิดการรวมภาพที่สมบูรณ์ของทั้งสองตาได้
2. หากการสวมแว่นตาและการบริหารกล้ามเนื้อตายังไม่สามารถช่วยได้อาจจำเป็นต้องจ่ายเลนส์ Prism เพื่อให้ช่วยในการรวมภาพของตาทั้งสอง และลดอาการล้าทางตา และที่สำคัญการจ่ายเลนส์ Prism ให้คนไข้จะต้องมีการบริหารกล้ามเนื้อตาร่วมด้วยเสมอ
3. หากการใช้เลนส์ปริซึมยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้อาจจำเป็นต้องทำการผ่าตัดกล้ามเนื้อตามัดที่มีปัญหาเพื่อแก้ไขให้ตาตรง สำหรับในส่วนนี้จะอยู่ที่ดุลพินิจของจักษุแพทย์โดยเฉพาะ
ในภาวะปัจจุบันบางท่านมีปัญหาทางสายตาและมีปัญหาด้านตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)แต่ไม่รู้ว่าตัวเองเป็นอะไร ระบบสายตามีปัญหาอย่างไร พอมีปัญหาก็เดินเข้าร้านแว่นอยากได้แว่นดี ๆ เพื่อแก้ปัญหาระบบสายตาของตัวเอง ตอนวัดสายตาก็ชัดแต่ทำออกมาแล้วก็ใช้ไม่ได้ เมื่อใช้ไม่ได้ก็หาร้านใหม่อีกเพื่อพยายามจะแก้ปัญหาของตัวเองให้ได้ เสียเงินเสียทองกับการตระเวนตัดแว่น แต่สุดท้ายแว่นตาที่ได้ก็ไม่สามารถใช้งานได้อย่างสมบูรณ์แบบ นี่คือตัวอย่างของปัญหาทางด้านตาเหล่ซ้อนเร้น
หากพูดถึงศาสตร์ทางด้านการตรวจตาเพื่อหามุมเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)ของดวงตาเพื่อนำไปสู่การแก้ไขปัญหานั้นปัจจุบันหาผู้มีความเชี่ยวชาญด้านนี้น้อยมาก ๆ ทำให้ปัญหาทางตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria) ไม่ได้ดูแลและแก้ไขอย่างเป็นระบบ ทางร้าน “ศูนย์แว่นตาเรือนทอง” ได้เล็งเห็นถึงความสำคัญจึงได้นำเอาข้อมูลจริงมานำเสนอต่อผู้ที่มีความสนอกสนใจทุกท่านให้มีความเข้าใจและได้เห็นถึงแนวทางในการแก้ไขปัญหา และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าข้อมูลเหล่านี้จะเป็นประโยชน์ต่อทุกท่านไม่มากก็น้อย
สรุป
ปัญหาสายตาที่เกิดขึ้นนั้นนอกจาก สายตาสั้น,สายตายาว,สายตาเอียง แล้วนั้นยังมีปัญหาทางระบบสายตาที่ต้องดูแลและแก้ไขอย่างเป็นระบบด้วยนั่นคือปัญหากล้ามเนื้อตา เช่นปัญหาตาเหล่ซ่อนเร้น (Phoria) หากผู้ตรวจมีความรู้ความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง ปัญหาทางด้านระบบสายตาดังกล่าวย่อมได้รับการแก้ไขได้อย่างเป็นรูปธรรม และทำให้เขากลับมามีคุณภาพการมองเห็นอย่างเต็มประสิทธิภาพอีกครั้ง ในการจ่ายเลนส์ Prism เพื่อแก้ปัญหากล้ามเนื้อตาและแก้มุมเหล่ซ่อนเร้นนั้นช่วยให้คนไข้กลับมามองพร้อมกันทั้งสองตาได้เป็นปรกติก็จริงแต่ที่สำคัญอีกอย่างคือผู้จ่าย Prism ต้องติดตามอาการเป็นระยะ ๆ และต้องสามารถยืนยันได้ว่า Prism ที่จ่ายไปนั้นสามารถช่วยให้คนไข้กลับมามองเห็นเป็นปรกติจริง ๆ
นายอนิรุจน์ เรือนทองดี
ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบการมองเห็น
[2020-03-03]
บทความที่เกี่ยวข้อง
ทำไมต้องวัดสายตาที่ระยะ 6 เมตร และระยะ 6 เมตรสำคัญอย่างไร
ราคาเลนส์สายตาแพงไหม ราคาเท่าไหร่
Eye strain
แสงสีน้ำเงินมีข้อดีและข้อเสียอย่างไร
ตาเขตาเหล่กับสายตาเอียงต่างกันอย่างไร
โรคออฟฟิตซินโดรม (Office syndrome)
โรคตาขี้เกียจ (AmblyOpia หรือ Lazy eye)
การดูแลและการถนอมสายตาตัวเอง
ตาแห้ง
วิธีการเลือกซื้อแว่นตากันแดด
เลนส์ Polarized (โพลาไรซ์)
สายตาสั้นเทียม (Pseudomyopia)
ตาเข ตาเหล่ (Strabismus)
วิธีบริหารกล้ามเนื้อตาเพื่อบรรเทาอาการภาพซ้อน(Eye exercises to ease double vition)
สายตาสองข้างแตกต่างกัน (Anisometropia)
ผลเสียของการประกอบแว่นไม่ตรงกับจุดศูนย์กลางตาดำ(ผิดตำแหน่ง)