สายตาสองข้างแตกต่างกัน (Anisometropia)

          สายตา 2 ข้างแตกต่างกันหมายถึงภาวะสายตาที่ไม่เท่ากัน โดยจะเกิดจากสาเหตุกระจกตามีความโค้งแตกต่างกัน (curvature of eyeball) หรือกระบอกตามีความยาวไม่เท่ากัน (axial length of eyeball) แบ่งออกเป็น 3 ชนิดคือ

1.ข้างหนึ่งเป็นสายตายาวส่วนอีกข้างเป็นสายตาสั้น

2.เป็นสายตายาวทั้งสองข้างแต่ค่าสายตามีความแตกต่างกัน

3.เป็นสายตาสั้นทั้งสองข้างแต่ค่าสายตามีความแตกต่างกัน

       วิธีการทดสอบด้วยตนเองให้หาจุดสังเกตมองจุดใดจุดหนึ่งเช่นตัวเลขหรือตัวอักษร ปิดตาทีละข้างและสังเกตความคมชัดของตาแต่ละข้าง ในกรณีที่สวมใส่แว่นตาอยู่แล้วให้ทดสอบโดยสวมแว่นตาและปิดตาทีละข้าง หากพบว่าตาแต่ละข้างมีความคมชัดแตกต่างกันให้รีบทำการตรวจเช็คสายตาโดยผู้เชี่ยวชาญหรือไปพบจักษุแพทย์ก็ได้เพื่อทำการวิเคราะห์และแก้ไขปัญหาสายตาที่เป็น

       โดยปรกตินั้นคนเรามอง 2 ตาแต่เห็นเป็นภาพเดี่ยวเป็นผลเนื่องมาจากกลไกการรวมภาพของสมอง โดยจะเห็นเป็นภาพ 3 มิติ สามารถรับรู้ได้ถึงความลึก ความตื้น หรือระยะใกล้ไกลได้ แต่สมองจะรวมภาพของ 2 ตาได้นั้นขนาดภาพจะต้องมีความต่างกันไม่เกิน 5-6 % หรือสายตา 2 ข้างต้องมีความต่างกันไม่เกิน 2.50 D(สองร้อยห้าสิบ) เราเรียกภาวะการณ์มองเห็นภาพมีขนาดต่างกันเรียกว่า Aniseikonia

      แต่ปัญหาสายตา 2 ข้างต่างกันในเด็กนั้น เด็กสามารถรับความต่างของค่าสายตาได้มากกว่าผู้ใหญ่ เพราะฉะนั้นหากพบสายตาผิดปรกตินั้นควรได้รับการแก้ไขตั้งแต่ยังเล็ก เพื่อทำให้กลไกการรวมภาพ การ fusion ภาพ จะได้ทำงานเป็นปรกติและสมดุลกันของตาทั้ง 2 ข้าง
              

วิธีการแก้ไขสายตาสองข้างต่างกัน

1.สวมแว่นตา

   1.1 ในผู้ใหญ่ถ้าสายตาต่างกันไม่มากอาจจะใส่เต็มจำนวน แต่ถ้าสายตาแตกต่างกันมากควรจ่ายค่าสายตาแบบขั้นบันได กล่าวคือค่อย ๆ ใส่ค่าสายตาเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ตามระยะเวลาที่นัดตรวจจนสามารถรับความแตกต่างของค่าสายตาให้ได้มากที่สุด

   1.2 ในเด็กควรเลือกใส่แบบเต็มจำนวน เพราะเด็กสามารถรับความต่างของค่าสายตาได้มากกว่าผู้ใหญ่ แต่ถ้าสายตาต่างกันเยอะควรใส่ค่าสายตาแบบค่อยเป็นค่อยไป นัดตรวจและเปลี่ยนค่าสายตาเป็นระยะ ๆจนกว่าจะใส่ได้แบบเต็มจำนวน

2. คอนแทคเลนส์ เนื่องจากคอนแทคเลนส์นั้นจะสวมใส่แบบติดกับกระจกตาทำให้ปัญหาเรื่องขนาดภาพ (Aniseikonia) ลดลง ผู้สวมใส่จะรู้สึกสบายตาปรับตัวง่าย แต่ต้องระวังเรื่องเชื้อโรค และต้องรักษาความสะอาด

3. ทำ Lasik สามารถทำได้เพื่อแก้ปัญหาสายตาต่างกันแต่ควรทำหลังจากผ่านพ้นวัยเรียนไปแล้วนั่นคืออายุควรจะ 21-22 ปี ผ่านไปแล้ว

4. การผ่าตัด เมื่ออายุมากขึ้นปัญหาสายตาต่างกันอาจทำได้โดยการใส่เลนส์แก้วตาเทียม โดยการเอาเลนส์ตาจริงออกและใส่เลนส์ตาเทียมเข้าแทนที่(เหมือนการผ่าตัดต้อกระจก) แต่วิธีนี้จะแก้ไขได้เฉพาะระยะไกล หากต้องการดูใกล้ต้องใส่แว่นสายตายาวช่วย

5.การใส่เลนส์เสริม ทำโดยการกรีดกระจกตาและสอดเลนส์เข้าไปเสริมที่ชั้นด้านในของกระจกตาทำให้สายตากลับมาเป็นปรกติ แต่ถ้าหากอายุ 40 ปีขึ้นไปเวลาอ่านหนังสือหรือดูใกล้ต้องใส่แว่นสายตายาวช่วย

 สายตา 2 ข้างแตกต่างกันที่ไม่ได้รับการแก้ไขอาจเกิดอันตรายต่อระบบการมองเห็นดังนี้

1. ถ้าสายตาแตกต่างกันมาก หากไม่ได้รับการแก้ไขจะทำให้เป็นโรคตาขี้เกียจ (amblyopia) ได้ เพราะฉะนั้นหากพบความผิดปรกติควรได้รับการแก้ไขโดยเร็วที่สุด ยิ่งพบในเด็กเล็กแก้ไขไวเท่าไหร่ยิ่งดี

2. ถ้าหากสายตาต่างกันเกิน 6.00 D หากไม่ได้แก้ไขจะทำให้เกิดการดับสัญญาณภาพจากสมองในข้างที่ด้อยกว่า (Suppression) จนนำไปสู่การเป็นโรคตาเขตาเหล่ในที่สุด

3. คนที่มีปัญหาสายตา 2 ข้างแตกต่างกัน (Anisometropia) กว่าร้อยละ 50 จะมีปัญหาเรื่องตาเขตาเหล่ร่วมด้วย เพราะฉะนั้นในการวัดสายตาต้องตรวจฟังก์ชันการทำงานของกล้ามเนื้อตาร่วมด้วยเสมอ

      บางคนสวมใส่แว่นอยู่เป็นประจำแต่ไม่เคยสังเกตเห็นเลยว่าตัวเองมีปัญหาสายตา 2 ข้าง มีความต่างกัน ช่างทำแว่นบางคนก็มักง่ายไม่สนใจเรื่องนี้เวลาสายตามีปัญหาก็ใส่ค่าสายตาเท่ากันทั้ง 2 ข้าง(กลัวใส่ต่างกันแล้วคนไข้ปรับตัวไม่ได้) โดยไม่สนใจผลกระทบของคนไข้ที่จะเกิดขึ้นในอนาคตมักง่ายเกินไป 

      ดวงตาเป็นอวัยวะที่สำคัญที่สุดในร่างกาย หากระบบสายตามีปัญหาควรได้รับการดูแลและการแก้ไขอย่างดีที่สุดเพราะการมองเห็นคือชีวิต และชีวิตคือการมองเห็น

                    นายอนิรุจน์ เรือนทองดี

          ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบการมองเห็น 

                              

[2020-03-03]

---

บทความที่เกี่ยวข้อง

---

ทำไมต้องวัดสายตาที่ระยะ 6 เมตร และระยะ 6 เมตรสำคัญอย่างไร
ราคาเลนส์สายตาแพงไหม ราคาเท่าไหร่
Eye strain
แสงสีน้ำเงินมีข้อดีและข้อเสียอย่างไร
ตาเขตาเหล่กับสายตาเอียงต่างกันอย่างไร
โรคออฟฟิตซินโดรม (Office syndrome)
โรคตาขี้เกียจ (AmblyOpia หรือ Lazy eye)
การดูแลและการถนอมสายตาตัวเอง
ตาแห้ง
วิธีการเลือกซื้อแว่นตากันแดด
เลนส์ Polarized (โพลาไรซ์)
สายตาสั้นเทียม (Pseudomyopia)
ตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)
ตาเข ตาเหล่ (Strabismus)
วิธีบริหารกล้ามเนื้อตาเพื่อบรรเทาอาการภาพซ้อน(Eye exercises to ease double vition)
ผลเสียของการประกอบแว่นไม่ตรงกับจุดศูนย์กลางตาดำ(ผิดตำแหน่ง)