สาระน่ารู้
ผลเสียของการประกอบแว่นไม่ตรงกับจุดศูนย์กลางตาดำ(ผิดตำแหน่ง)
ผลเสียของการประกอบแว่นไม่ตรงกับจุดศูนย์กลางตาดำ(ผิดตำแหน่ง)
บทนำ
หลังจากที่เราได้ค่าสายตามาแล้ว(จากการวัดสายตาที่ถูกต้องตามหลักทัศนมาตร) ขั้นตอนต่อไปคือขั้นตอนในการประกอบแว่นตา ซึ่งโดยปรกติเราจะวางตำแหน่งศูนย์กลางเลนส์(optical center)ให้ตรงกับศูนย์กลางตาดำ ถ้าหากวางตำแหน่งถูกต้องผู้สวมใส่จะรู้สึกถึงความชัดเจนและสบายตาแต่ถ้าหากวางตำแหน่งผิดพลาดจะโดยความตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ หรือ จะด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ก็ตามมันจะส่งผลเสียต่อระบบการมองเห็นของผู้สวมใส่อย่างใหญ่หลวง
วันนี้ผมจะมาอธิบายและสร้างความเข้าใจให้กับทุกท่าน อาจจะดูยากสักหน่อยสำหรับผู้ที่ไม่ได้อยู่ในวิชาชีพนี้ (บางท่านอยู่ในวิชาชีพนี้แต่ไม่มีความรู้เรื่องกล้ามเนื้อตาก็อาจจะเข้าใจยากเช่นกัน) แต่ผมว่าถ้าหากตั้งใจอ่านและทำความเข้าใจผมเชื่อว่าทุกท่านจะได้ประโยชน์จากบทความที่ผมเขียนนี้อย่างแน่นอนครับ
หน้าที่ของกล้ามเนื้อกลอกตา (Extraocular muscles)
โดยปรกติดวงตาของเราจะมีกล้ามเนื้อที่ควบคุมการเคลื่อนที่ของตาเราเรียกกล้ามเนื้อนี้ว่า กล้ามเนื้อกลอกตา(extraocular muscles)อยู่ในเบ้าตา มีอยู่ด้วยกันข้างละ 6 มัด ทำหน้าที่ในการเหลือบไปในทิศทางต่าง ๆ ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการมองเห็น ทำให้ลานสายตากว้างขึ้น เพื่อควบคุมการมองพร้อมกันทั้งสองตาให้เป็นแบบ Binocular vision(การมองภาพแบบสามมิติ) เวลาเหลือบตาไปในทิศทางต่าง ๆ ดวงตาทั้งสองข้างจะเหลือบไปในทิศทางเดียวกัน แต่เวลามองใกล้ดวงตาทั้งสองข้างจะเบนเข้าหากันเราเรียกว่า Convergence และการเบนเข้าของตาทั้งสองข้างร่างกายต้องการทั้งหมด 15 pd (อ่านว่า 15 ปริซึม ไดออฟเตอร์) และเวลามองไกลดวงตาจะถ่างออกเพื่อรับภาพในระยะไกลที่ระยะอนันต์เราเรียกว่า Divergence
ความสัมพันธ์ระหว่างกล้ามเนื้อกลอกตา (Extraocular muscles)กับการประกอบแว่นตา
ในส่วนของการประกอบแว่นตานั้นเราจะวางตำแหน่งศูนย์กลางเลนส์(Optical center) ให้ตรงกับตำแหน่งรูม่านตาของตาแต่ละข้าง(ศูนย์กลางตาดำ) ถ้าหากวางตำแหน่งผิดพลาดกล้ามเนื้อกลอกตา(Extraocular muscles)ของตาขวาและตาซ้ายจะทำงานขาดความสมดุลกันจะส่งผลให้ปวดกระบอกตาและเมื่อยล้าตาและหากฝืนทนใส่ไปนาน ๆ อาจจะทำให้เป็นโรคกล้ามเนื้อตาได้
การวางตำแหน่งที่วางจุด optical center ที่ผิดพลาดเราจะคำนวณเป็น prism โดยใช้สูตร pd(prism diopter) = DF
กำหนดให้ pd คือ prism diopter , D คือค่าสายตา , F คือระยะประกอบที่ผิดพลาดมีหน่วยเป็นเซนติเมตร
ตัวอย่างการประกอบที่ผิดพลาด
แว่นตามีค่าสายตา R=L= -6.00 ประกอบผิดพลาดข้างละ 0.5 เซนติเมตร
เพราะฉะนั้นจะเกิด prism ในเลนส์ข้างละ d = DF = 6 X 0.5 = 3.0 pd
สองข้างรวมกันเท่ากับ 6 pd (6 prism diopter)
ถ้าหากประกอบตรงตำแหน่งจะเกิด prism effect = 6 x 0 = 0 d (0 prism diopter)
จากตัวอย่างเราจะเห็นได้ว่าหากประกอบแว่นตรงตำแหน่งของจุด optical center จะไม่เกิด prism effect ในเลนส์เลยผู้สวมใส่แว่นจึงรู้สึกสบายตา(แต่ต้องมาจากค่าสายตาที่ถูกต้อง) แต่ถ้าประกอบผิดพลาดข้างละ 0.5 เซนติเมตร จะเกิด prism effect ของตาทั้งสองข้างมากถึง 6 pd ทำให้ผู้สวมใส่แว่นตาจะต้องใช้แรงของกล้ามเนื้อตา(Extraocular muscles)ชดเชยสำหรับ prism effect ที่เกิดขึ้นนั้นเพื่อรักษาสมดุลของการมองพร้อมกันทั้งสองตา(binocular vision) ทำให้เกิดความไม่สบายตา,ปวดศีรษะ,ปวดกระบอกตา,เมื่อยล้าดวงตา,คลื่นไส้อยากจะอาเจียน และถ้าหากฝืนทนใส่ไปนาน ๆ จนร่างกายสามารถปรับตัวได้ก็จะส่งผลเสียต่อระบบกล้ามเนื้อตา(extraocular muscles) โดยกล้ามเนื้อตาจะทำงานไม่สมดุล ซึ่งในระยะยาวอาจทำให้เป็นโรคกล้ามเนื้อตาได้
CASE ตัวอย่าง
ลูกค้ารายหนึ่งทำงานอยู่กรุงเทพฯ แต่มีภูมิลำเนาอยู่ที่จังหวัดนครสวรรค์ เดินเข้ามาด้วยปัญหาสายตาสั้นมาก มีสายตาเอียง สายตาสองข้างแตกต่างกันมาก เมื่อไม่นานมานี้ได้ตัดแว่นตาที่ร้านดังในกรุงเทพฯ แต่ใส่แล้วไม่ชัดและไม่สบายตา ใส่แล้วมีอาการเมื่อยล้าทางสายตา ปวดกระบอกตา อีกปัญหาหนึ่งคือกรอบแว่นใหญ่และเลนส์หนามาก ๆ ลูกค้าจึงใส่สลับกับแว่นเดิมที่ตัดมาหลายปีแล้ว ทางร้านได้เช็คดูค่าสายตาแว่นเดิมได้ค่าสายตาดังนี้
R = -9.00 -2.00 X 180
L = -8.50 -2.00 X 180
และเมื่อเช็คจุดโฟกัสในการประกอบแล้วพบว่าแว่นตาอันนี้ประกอบผิดตำแหน่งไปทางด้านกว้างข้างละ 0.6 cm. และเมื่อนำค่าสายตามาคำนวณหา prism effect แล้วพบว่า
R จะเกิด prism effect = 9 x 0.6 = 5.4 pd (prism diopter)
L จะเกิด prism effect = 8.5 X 0.6 = 5.1 pd (prism diopter)
Prism effect 2 ข้าง ที่เกิดทั้งหมด 5.5 + 5.1 = 10.5 pd (prism diopter)
จะเห็นได้ว่าลูกค้ารายนี้ต้องทนสวมใส่แว่นตาที่ประกอบมาผิดพลาดสองข้างรวมกันมากถึง 10.5 pd(prism diopter) ทำให้มีอาการไม่สบายตา ปวดกระบอกตา เมื่อยล้าทางสายตา
โดยแว่นที่ประกอบนั้นประกอบไปทางกว้างมากเกินไป เสมือนกับการกระตุ้นให้เกิดการเบนเข้าของตา(Convergence)มากกว่าปรกติ ถึง 10.5 pd ซึ่งคนปรกติต้องการ convergence เพียง 15 pd(prism diopter) เท่านั้น แต่คนไข้รายนี้ convergence มากถึง 15 + 10.5 = 25.5 pd(prism diopter) กล้ามเนื้อตาจึงต้องออกแรงเพิ่มมากกว่าปรกติในการดึงลูกตาออก ( Negative fusional vergence )
สายตาที่วัดได้ใหม่
เมื่อทำการตรวจวัดสายตาและตรวจฟังก์ชันการทำงานของกล้ามเนื้อตาโดยวิธีเฉพาะทางคลีนิคแล้วพบว่าคนไข้มีสุขภาพสายตาดี ไม่มีปัญหาด้านกล้ามเนื้อตา สายตาที่ตรวจวัดได้เป็นดังนี้
R = -10.00 - 2.50 X 175 orthophoria (ตาตรง)
L = - 8.50 - 2.25 X 180 orthophoria (ตาตรง)
คนไข้ได้ทำแว่นใหม่กับทางร้าน 1 อัน โดยใช้ค่าสายตาที่ทางร้านตรวจวัดได้ และเลือกรอบแว่นที่มีขนาดเหมาะสม เลือกเลนส์ย่อบาง 1.74 เมื่อคนไข้รับแว่นผลปรากฏว่าคนไข้สวมใส่แล้วมีความชัดเจนสบายตา อาการปวดกระบอกตา และ อาการเมื่อยล้าทางสายตาหายไป สามารถทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ตลอดวัน
ข้อสังเกตุ
ถ้าลองสังเกตุจากค่าสายตาจะพบว่าค่าสายตาที่ทางร้านวัดได้ใหม่โดยเฉพาะด้านขวามือจะมีค่าสายตามากกว่าแว่นเดิมที่คนไข้ไปทำมาจากกรุงเทพฯ แต่คนไข้สวมใส่แว่นตาจากทางร้านชัดเจนและสบายตากว่าอย่างเห็นได้ชัด แสดงว่าระยะประกอบที่ผิดพลาดมีผลต่อระบบการมองเห็นเป็นอย่างมาก
สรุป
เพราะฉะนั้นจึงสรุปได้ว่าในส่วนของการประกอบแว่นนั้นมีความสำคัญเป็นอย่างมาก โดยต้องได้รับการประกอบจากผู้มีความรู้ความเข้าใจด้านระบบการมองเห็น และที่สำคัญต้องประกอบให้ตรงจุด optical center เพราะหากประกอบโดยขาดความรู้ความเข้าใจด้านการทำงานของกล้ามเนื้อตา จะเกิดผลเสียต่อระบบการมองเห็นอย่างใหญ่หลวง สุดท้ายอยากฝากถึงผู้มีปัญหาทางด้านระบบการมองเห็นสักเล็กน้อยนะครับว่า การตรวจวัดระบบการมองเห็นนั้นเป็นสิ่งสำคัญมาก ควรได้รับการตรวจวัดสายตาอย่างถูกต้องตามหลักทัศนมาตรจากผู้เชี่ยวชาญโดยเฉพาะ และอีกส่วนสำคัญคือสมควรได้รับการประกอบอย่างถูกต้องตรงตามหลักวิชาการเท่านั้น
แว่นตาที่ดีไม่จำเป็นต้องถูกที่สุดและไม่จำเป็นต้องแพงที่สุด แต่แว่นตาที่ดีต้องสวมใส่แล้วชัดเจนที่สุด สบายตาที่สุด สวมใส่แล้วทำให้เรามีคุณภาพชีวิตดีที่สุด นี่คือนิยามของคำว่าดีที่สุดของแว่นตา ที่เราต้องการเพียวแค่หนึ่งอันเท่านั้น
นายอนิรุจน์ เรือนทองดี
ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบการมองเห็น
[2020-03-03]
บทความที่เกี่ยวข้อง
ทำไมต้องวัดสายตาที่ระยะ 6 เมตร และระยะ 6 เมตรสำคัญอย่างไร
ราคาเลนส์สายตาแพงไหม ราคาเท่าไหร่
Eye strain
แสงสีน้ำเงินมีข้อดีและข้อเสียอย่างไร
ตาเขตาเหล่กับสายตาเอียงต่างกันอย่างไร
โรคออฟฟิตซินโดรม (Office syndrome)
โรคตาขี้เกียจ (AmblyOpia หรือ Lazy eye)
การดูแลและการถนอมสายตาตัวเอง
ตาแห้ง
วิธีการเลือกซื้อแว่นตากันแดด
เลนส์ Polarized (โพลาไรซ์)
สายตาสั้นเทียม (Pseudomyopia)
ตาเหล่ซ่อนเร้น(Phoria)
ตาเข ตาเหล่ (Strabismus)
วิธีบริหารกล้ามเนื้อตาเพื่อบรรเทาอาการภาพซ้อน(Eye exercises to ease double vition)
สายตาสองข้างแตกต่างกัน (Anisometropia)